کتاب رقص تغییر | پیتر سنگه :: مدیریت سیستم‌ها

گاهی برای توسعه شایستگی‌های سازمانی به دنیال تغییر هستید. گاهی نیز می‌خواهید محیط کاری خلاق و با نشاط ایجاد کنید تا بهترین افراد را جذب یا حفظ کنید. برخی مواقع نیز تغییر برای بقای سازمان است. در اغلب شرکت‌های جهان،‌ هر سه تغییر مطرح است. سازمان‌ها و جوامعی که توان تغییر مناسب را نداشته باشند، نسبت به سایر مجموعه‌های مشابه خود ضعیف می‌شوند یا از بین می‌روند. از طرفی تغییر و تحول مناسب در مجموعه‌های انسانی پیچیده است.

مجموعه‌هایی که بتوانند تغییرات مناسب را کشف کنند و آن را در خود به وجود بیاورند، موفق و پیش‌رو هستند. درواقع قابلیت یادگیری و ایجاد تغییر مناسب، کلیدی‌ترین قابلیتی است که یک مجموعه انسانی در دنیای رقابتی امروز می‌تواند داشته باشد. از طرفی رهبران اثربخش فقط به دنبال ایجاد تغییر نیستند بلکه به شیوه‌های گوناگون برای پایداری فرایندهای تغییر تلاش می‌کنند.

کتاب «رقص تغییر» برای ارائه نگاهی متفاوت به تغییر نوشته شده است. این کتاب پیرامون ده چالش عمده تغییر تنظیم شده است. این ده چالش مجموعه‌ای از نیروهای محدودکننده‌اند که در بیشتر اقداماتی که برای تغییر انجام می‌دهید ظاهر می‌شوند. مهم‌ترین ویژگی کتاب رقص تغییر، نگرش سیستم‌های زنده به تغییر است. (+)

رقص تغییر تمرین‌ها، ابزارها و تکنیک‌هایی را برای حفظ یادگیری سازمانی در درازمدت و همچنین پیشنهادها، توصیه‌ها، احتیاط‌ها و هشدارهایی را بر اساس تجربه افرادی که قبلاً مسیر را دنبال کرده‌اند، ارائه می‌دهد. (+)

این کتاب با عنوان انگلیسی «The dance of change» برای اولین بار در سال 1999 منتشر شد. این کتاب درباره‌ی تغییر، چالش‌های تغییر پایدار و استراتژی‌های جدید است. پیتر سنگه اندیشمند تفکر سیستمی این کتاب را در 4 بخش و 12 فصل به نگارش درآورده است. او هر فصل را با یک چالش آغاز می‌کند و در ادامه به استراتژی‌های مدیریت آن می‌پردازد.

بخش اول کتاب به طور کلی به کارکرد سیستم‌ها و نقش انسان در یک سیستم اشاره دارد. سنگه در این بخش توضیح می‌دهد هیچ چیز به طور پایدار رشد نمی‌کند و به فرایندهای تقویت کننده احتیاج دارد.

بخش دوم به چالش‌های تغییر اختصاص دارد. این چالش معمولا در هنگام پیشرفت کار رخ می‌دهند و آنقدر قدری قوی هستند که می‌توانند یک عامل بازدارنده در ایجاد تغییر باشند.

بخش سوم کتاب به موضوع تثبیت تغییر می‌پردازد. در این مرحله، مشکلات جدید به وجود می‌آید که باید با استراتژی‌های جدید و رویکردی نو به فرهنگ سازمان درصدد حل آنها برآمد.

بخش آخر نیز بازطراحی و بازنگری را توضیح می‌دهد. مقابله با چالش‌های این مرحله کاری فرسایشی است و برای حل آنها بید از طرح رسمی و طرح ضروری کمک گرفت. (+)

فهرست کتاب:

بخش اول: کارتان را شروع کنید
فصل اول: آشنایی با کتاب
فصل دوم: ایجاد تغییر بنیادی
بخش دوم: چالش‌های اقدام
فصل سوم: کمبود وقت
فصل چهارم: نداشتن کمک
فصل پنجم: مربوط نبودن
فصل ششم: ایستادن پای حرف
بخش سوم: چالش‌های تغییر پایدار
فصل هفتم: ترس و دلهره
فصل هشتم: ارزیابی و اندازه‌گیری
فصل نهم: معتقدان واقعی و ناباوران
بخش چهارم: چالش‌های بازطراحی و بازنگری
فصل دهم: اداره کردن
فصل یازدهم: ترویج
فصل دوازدهم: استراتژی و هدف

کتاب رقص تغییر، نوشته پیتر سنگه با ترجمه حسین اکبری و مسعود سلطانی با پیشگفتار اختصاصی دکتر علینقی مشایخی در انتشارات آریانا قلم منتتشر شده است. همچنین آقای پیتر سنگه مقدمه‌ای برای ترجمه فارسی این کتاب نوشته‌اند که در قسمت لینک‌های مفید آمده است.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

چرا باید فرهنگ خود را تغییر بدهید؟ گاهی می‌شنویم که مدیران می‌گویند به این دلیل به دنبال تغییرند که «سازمان‌های یادگیرنده باید فرهنگ پذیراتری داشته باشند.»

یا این که می‌گویند «این معیاری مقایسه‌ای است. همه این کار را می‌کنند. بهتر است ما هم این کار را بکنیم» این عوامل دلیل قابل قبولی برای تغییر فرهنگ سازمان نیستند. بلکه فقط سخنانی انتزاعی درباره محیط کار ایده‌آل می‌باشند. شروع با چنین اهدافی، شما را به انتزاع بیشتر و بیشتر سوق می‌دهد.

در عوض، مشکلات کسب و کار را که به موانع فرهنگی شما تبدیل شده‌اند، مشخص کنید. یادگیری یا شفافیت چه چیزی به شما می‌دهد؟ گاهی اعضای سازمان احساس می‌کنند که قواعد ناگفته بازی تغییر کرده است. در تیمی که با خود مدیریت اداره می‌شود. سرکارگر بودن اختیاری در پی ندارد. در شرکتی که کوچک‌سازی را از سر می‌گذراند، مدیر بودن استخدام دائمی را بیمه نمی‌کند. شرکت‌های جهانی همان روابط سابق میان محیط کار و خانه را برقرار نمی‌کنند. احتمالا با بحرانی حقوقی یا بحران منابع انسانی یا تهدید خارجی رقیبی جدید، متوجه می‌شوید که ارزش‌های فرهنگ موجود، ادامه کارتان را تضمین نمی‌کند. بهتر است بفهمید چرا واحد بازاریابی با واحد تحقیق و توسعه با هم کنار نمی‌آیند؟ چرا نمی‌توانند با هم پیش بروند؟

در چنین موقعیت‌های مبهمی، افراد متوجه می‌شوند که فرضیه‌های مشترک آنها با واقعیت‌های موجود تناسبی ندارند. به همین دلیل به تغییر فرهنگ رو می‌آورند. فرهنگ الگویی از فرضیه‌های اساسی مشترکی است که اعضای تمامی گروه‌ها یاد می‌گیرند. این فرضیه‌ها از تجربه افراد بر می‌خیزند؛ وقتی که کسب و کارشان را بارها و بارها موفق به پایان می‌رسانند.

مثلا فرض کنید که شرکتی با تولید محصولات متوسط با قیمت مناسب به موفقیت دست یافته است. اگر بازار ناگهان تغییر کند و افراد بیشتری به دنبال محصولات با کیفیت باشند و حاضر به پرداخت قیمت بالاتر نیز باشند. این شرکت دچار مشکل خواهد شد. از نگاه آنها، «مشتری‌ها به دنبال کیفیت هستند اما برای آن پول نمی‌دهند» و تغییر بازار را درک نمی‌کنند. وقتی فروش سقوط چشمگیری می‌کند. تازه متوجه این نکته می‌شوند.

پیش‌فرض‌های مستمر در فرهنگ به وقایع روزانه اعضای گروه معنا می‌دهند. زندگی را پیش‌بینی می‌کنند و بنابراین نگرانی را کاهش می‌دهند. این پیش‌فرض‌ها به عنوان روش درست ادراک، تفکر و احساس جنبه‌های مختلف زندگی روزمره به اعضای جدید گروه آموزش داده می‌شوند. تغییر فرهنگ سازمان مثل تغییر گرایش‌های اساسی اعضا، سال‌ها وقت می‌خواهد. به همین دلیل فرهنگ‌ها در برابر تغییر مقاومت می‌کنند.

مقاومت طبیعی‌ترین پاسخی است که در مقابل حمله به ارزش‌ها داده می‌شود. (+)

هدف خواندن کتاب

شما با دو هدف کاملاً متفاوت می‌توانید این کتاب را بخوانید:

هدف اول، استفاده از آموزه‌ها و ایده‌های کتاب، برای شکل‌دادن، هدایت و تقویتِ جریان‌ تغییر در سازمان است.
هدف دوم می‌تواند تمرین سیستمی فکر کردن باشد.

نگاه پیتر سنگه و همکارانش در این کتاب، برای توصیف و تحلیلِ پروژه‌ی تحول در سازمان‌ها، کاملاً با چارچوب‌های تفکر سیستمی هم‌خوان است و از این منظر، کل کتاب را می‌توان یک پروژه‌ در نظر گرفت: پروژه‌ای که می‌کوشد آموزه‌های تفکر سیستمی را در تغییرات سازمانی به‌کار بگیرد. (+)

چگونه کتاب رقص تغییر را بخوانیم؟

خواندن کتاب رقص تغییر، ساده نیست.

اگر انتظار داشته باشید خواندن این کتاب را شروع کنید و مثلاً دو یا سه هفته یا یک ماه بعد، آن را به پایان برسانید، قطعاً رقص تغییر شما را ناامید خواهد کرد.

کتاب پراکندگی‌های بسیاری دارد. هم نویسنده‌ها متعدد هستند و هم شکل‌های متنوعی از محتوا در آن به‌کار رفته است. گاهی با یک گفتگو روبرو هستید و گاه با یک مثال سازمانی. گاه یک مقاله می‌خوانید و گاهی چیزی شبیه نامه. بگذریم از بخش‌های دیگری مانند ریشه‌شناسی و اتیمولوژی که در لابه‌لای بحث‌ها گنجانده شده است.

پیشنهاد ما این است که برنامه‌ی بلندمدتی برای خواندن کتاب در نظر بگیرید (شاید شش ماه تا یک سال مناسب باشد).

در روزها و هفته‌های نخست، هر جا از کتاب را که دوست داشتید بخوانید و بیشتر با آن، سرگرم شوید.

پس از این‌که به فضای کتاب نزدیک شدید، می‌توانید از ابتدا تا انتهای آن را بخوانید. ضمن این‌که هنگام مطالعه‌ی از ابتدا تا انتها هم، در خواندن شتاب نکنید و با فاصله انداختن بین نوبت‌های مطالعه‌، اجازه دهید که مطالب در ذهن‌تان تثبیت شود.

در غیر این صورت، ممکن است رقص تغییر، کتابی دوست‌نداشتنی یا دشوار به نظر بیاید. (+)

لینک‌های مفید:

✅ برای بهبود کمیت و کیفیت مطالب این وبلاگ، می‌توانید ما را حمایت کنید. همچنین منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم.