کتاب «تفکر سیستمی: مدیریت آشفتگی و پیچیدگی؛ پلتفرمی برای معماری کسب و کار» با عنوان «Systems thinking : managing chaos and complexity : a platform for designing business architecture» توسط جمشید قراجه داغی نوشته شده و سهراب خلیلی شورینی به ترجمه آن پرداخته است. این کتاب توسط انتشارات سازمان مدیریت صنعتی در سال 1395 منتشر شده است.

چندین جریان در زمینه تفکر سیستمی فعالیت می کنند که دو مورد از آنها شهرت بیشتری دارند. اولی با عنوان پویایی شناسی سیستم شناخته می شود و نقطه کانونی آن در دانشگاه ام.ای.تی قرار دارد و افرادی همچون جی فارستر، پیتر سنگه، جان استرمن و دانلا میدوز، صاحب نام های این جریان هستند، دومی با عنواینی همچون طراحی آرمانی و برنامه ریزی تعاملی شناخته شده و توسط مولفانی همچون چرچمن، راسل ایکاف وجمشید قراچه داغی نمایندگی می شود. این کتاب در بخش مبانی ، دیدگاههای هر دو گروه را ارائه می کند اما در بخش ابزارها و روش ها، بر پویاشناسی سیستم ها تمرکز دارد.

ما می‌توانیم به پدیده‌های جهان با استفاده از دو نگرش ایستا و پویا نگاه کنیم. در نگرش ایستا به جهان در یک مقطع زمانی مشخص نگاه می‌شود. در نگرش پویا، به پدیده‌ها و رخدادها در طول زمان نگاه می‌شود. نادیده گرفتن پویایی ذاتی پدیده‌ها باعث گرفتن تصمیمات ضعیفی می‌شود که به جای حل مسئله، مسائل جدیدی را ایجاد می‌کند و به چالش‌های موجود پروبال می‌دهد.

کتاب سیستم و تفکر سیستمی (نظریه و عمل بنیادی) به این موضوع می‌پردازد که جامعه‌ی بشری از مراحل «پیشاصنعتی»، با محوریت «ماده»، و «صنعتی»، با محوریت «انرژی»، عبور کرده و به مرحله‌ی «پساصنعتی»، با محوریت «اطلاعات»، رسیده است؛ دورانی که در آن به جای «ماشین» عصر صنعتی، «سیستم» عصر پساصنعتی حاکمیت دارد. «ماشین» عصر صنعتی فقط شامل «سخت‌افزار» و فاقد روح بود و تنها با استفاده از انرژی کار می‌کرد. در صورتی که «سیستم» عصر پساصنعتی در کنار سخت‌افزار، شامل «نرم‌افزار» ــ به‌عنوان نوعی روح ــ نیز هست و علاوه بر انرژی، اطلاعات را نیز به روش‌های بسیار مؤثرتری از گذشته به‌کار می‌گیرد. مطالعه‌ی تاریخ نیز نشان می‌دهد تحولاتی که بشریت را به پیشرفت‌های حیرت‌انگیز امروز رسانده است، از زمان محور قرارگرفتن «انرژی» (عصر صنعت) شروع شده و با آغاز محور قرارگرفتن «اطلاعات» (عصر پساصنعت) به اوج خود رسیده است. (+)

کتاب «تفکر سیستمی: کل‌گرایی خلاق برای مدیران» با نام بلندتری تحت عنوان «رویکردهای سیستمی، نقد و بررسی آنها و کاربردشان در مدیریت و ارزیابی کارآمدی آن در مدیریت جامعه و سازمان» توسط مایکل سی جکسون (Michael C. Jackson) نوشته شده و توسط تقی ناصر شریعتی ترجمه و در انتشارات سازمان مدیریت صنعتی به چاپ رسیده است. البته ترجمه دیگری از این کتاب وجود دارد که توسط علی محمد احمدوند و غلام جاپلقیان ترجمه و در موسسه انتشاراتی جهان جام جم منتشر شده است. (+) اما ترجمه سازمان مدیریت صنعتی دقیق‌تر است.

در این کتاب دنیس شروود (Dennis Sherwood) که تجربه زیادی به عنوان مشاور شرکت های بزرگ در پروژه های اجرایی و استفاده از تفکر سیستمی در عمل دارد، بر دو ابزار اصلی تفکر سیستمی یعنی نمودارهای علی- حلقوی و پویایی شناسی سیستم ها تمرکز می کند و به طور جامعه همراه با مثال های کاربردی به تفهیم نحوه استفاده از آن می پردازد. از ویژگی های این کتاب عمیق شدن در چگونگی ترسیم نمودارهای علی- حلقوی و تاکید بر تفکر بازخوردی حلقه بسته می باشد. نویسنده پس از بررسی کامل و ذکر مثال های جامع و کاربردی، این نمودارها و مفاهیم را مبنایی برای مدل سازی کامپیوتری قرار داده و با استفاده از نرم افزار رفتار متغیرهای اصلی مثال ها و مطالعه های موردی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است و مجموعه کاملی را رقم زده که می تواند برای مخاطبان بسیار جذاب و مفید باشد.

راسل اکاف (یا راسل ایکاف) نظریه‌­پرداز سازمانی، مشاور، و استاد بازنشسته علوم مدیریت مدرسه وارتون، دانشگاه پنسیلوانیای اهل ایالات متحده آمریکا بود. اکاف در زمینه تحقیق در عملیات، تفکر سیستمی و دانش مدیریت از پیشگامان بود.

گاهی برای توسعه شایستگی‌های سازمانی به دنیال تغییر هستید. گاهی نیز می‌خواهید محیط کاری خلاق و با نشاط ایجاد کنید تا بهترین افراد را جذب یا حفظ کنید. برخی مواقع نیز تغییر برای بقای سازمان است. در اغلب شرکت‌های جهان،‌ هر سه تغییر مطرح است. سازمان‌ها و جوامعی که توان تغییر مناسب را نداشته باشند، نسبت به سایر مجموعه‌های مشابه خود ضعیف می‌شوند یا از بین می‌روند. از طرفی تغییر و تحول مناسب در مجموعه‌های انسانی پیچیده است.

پیتر سنگه از جمله دانشمندان بزرگ حوزه‌ی تفکر سیستمی است که او را معمولاً در ایران، با کتاب پنجمین فرمان می‌شناسند. وی در سال ۱۹۴۷ در آمریکا به دنیا آمد. مدرک کارشناسی مهندسی را از دانشگاه استنفورد، کارشناسی ارشد در مدل سازی سیستم های اجتماعی و دکترای مدیریت را از دانشگاه MIT اخذ کرد. او هم اکنون مدرس ارشد در مدرسه مدیریت SLOAN در دانشگاه MIT است. (+) او استاد مدرسه مدیریت، عضو هیئت علمی موسسه سیستم‌های پیچیده، و بنیان گذار جامعه سازمانی یادگیرنده است.

مینجرز در این کتاب می‌کوشد مبانی نظری و فلسفی لازم را برای پایه‌گذاری یک رویکرد سیستمی منسجم فراهم کند و در این راه از گستره مطالعاتی عمیق خود به خوبی بهره می‌برد. او در هر فصل به فراخور نیاز از افکار و آراء دانشمندان حوزه‌های مختلف از ماتورانا و وارلا در عصب‌شناسی و زیست‌شناسی؛ مرلوپونتی، هایدگر و باسکار در فلسفه؛ گیدنز، هابرماس و لومان در جامعه‌شناسی؛ پیرس و سوسور در زبان‌شناسی؛ ویور و شانون، درتسک، و پولانی در نظریه اطلاعات و دانش استفاده کرده است. وسعت مطالعات و فهم عمیق او در حوزه‌های مختلف علمی و نظری به خصوص در یک حوزه کاربردی مانند علم مدیریت، تحسین برانگیز است. این کتاب با تأکید بر مبانی نظری در پی آن است که مخاطبان خود را که عموماً متخصصان و تحلیل‌گران علم مدیریت هستند با مفاهیم اساسی و زیربنایی تفکر سیستمی آشنا کرده، آنها را به منظور به‌کارگیری روش‌شناسی‌های سخت، نرم و ترکیبی برای حل مسائل جهان واقعی آماده کند. (+)

کتاب تفکر سیستمی یکی از مهم‌ترین کتاب‌های دنلا مدوز است. کتاب تفکر سیستمی مدوز را که باز می‌کنید، خیلی زود چشم‌تان به صفحهٔ تقدیم می‌افتد: «تقدیم به دانا.» عجیب نیست؟ چرا باید یک نویسنده کتابش را به خودش تقدیم کند؟ جواب را با اندکی دقت می‌توان یافت: زیر نام دانا در صفحهٔ تقدیم نوشته شده: ۲۰۰۱-۱۹۴۱. مشخص است که سال تولد و مرگ اوست. اما کتاب برای نخستین بار در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ چاپ شده است.

هدف اصلی ترویج کاربرد نظریه سیستم­ها در زمینه علمی در تحلیل و ارائه راه ­حل­ برای مسائل و مشکلات کشور است.همانطور که بینش سیستمی شاهدحال آن می ­باشد؛ هدف اصلی پرداختن به کلیت پدیده­ ها و بررسی ابعاد آن است.در نتیجه جامعه علمی کشور برای پیشبرد این اهداف به یک انجمن که افراد با استعداد و تخصص ­های مربوطه را متمرکز کند، نیاز دارد.

موضوع اصلی این کتاب، بررسی مبانی تفکر سیستمی، از نظریه تا کاربرد، با استفاده از مهندسی سیستم ها است. در این راستا، روش شناختی طراحی سیستم ها، برنامه ریزی سیستم های بزرگ مقیاس، و تدوین نقشه راه برای سیستم های بزرگ و پیچیده، با استفاده از مهندسی سیستم ها، ارایه می شود. برای طراحی، برنامه ریزی و تدوین  نقشه راه، علاوه بر استفاده از نظریه سیستم ها، ریاضیات و مدل سازی تشریحی ساختاری (ISM)، از مشارکت کارشناسان، متخصصان و گروه های ذی نفع، که دارای اطلاعات کافی از سیستم و موضوع مورد بررسی داشته باشند، استفاده می شود. افراد دست اندر کار با بهره گیری از تفکر سیستمی قادر خواهند بود به طور منطقی رویدادهای احتمالی را پیش بینی کرده و آینده را، تا حد امکان، تحت کنترل درآورند.

دنلا مدوز (Donella Meadows) (زاده ۱۳ مارس ۱۹۴۱ – درگذشته ۲۰ فوریه ۲۰۰۱) دانشمند، معلم و نویسنده آمریکایی محیط زیست بود. او بیشتر به عنوان نویسنده اصلی کتاب‌های محدودیت‌های رشد و تفکر سیستمی شناخته می‌شود. میدوز در الگین، ایلینوی متولد شد و در رشته علوم تحصیل کرد و مدرک B.A خود را در رشته شیمی از کالج کارلتون در سال 1963 و مدرک دکترای خود را در رشته بیوفیزیک از هاروارد در سال 1968 اخذ کرد. وی بر اثر مننژیت مغزی در سال 2001 در سن 59 سالگی درگذشت. (+)

تفکر سیستمی به انسان امکان می دهد پدیده ها را در تعامل با یکدیگر مشاهده کرده و رفتارهای پویای آنها را در طول زمان مورد مطالعه قرار دهد.پویایی عنصری اساسی در همه پدیده های جهان می باشد رویکرد سیستمی ویژگی هایی دارد که محقق بواسطه آنها می تواند شناخت عمیق و واقعی تری از موقعیت مورد مطالعه کسب کند.در این کتاب به معرفی و تشریح روش های کاربردی سیستمی پرداخته شده است.روش هایی که در حوزه های متنوع و در موقعیت های متفاوت از مطالعات سازمانی گرفته تا توسعه منطقه ای و اجتماعی را در برمی گیرند.این کتاب اساسا دارای سه هدف می باشد1) یک کتاب کار باشد:یعنی ارائه مجموعه ای از روش ها که خواننده بتواند با تکیه براطلاعات ارائه شده از آنها استفاده کند.2) به مبانی بپردازد:فصل مقدمه دیدی کلان از تفکر سیستمی،مبادی آن و اجزاء و مولفه های اصلی این حوزه را بدست می دهد و با روش های تشریح شده در کتاب در پیوند است. 3) ابزاری برای یادگیری باشد:قرار بر این نیست که روش های معرفی شده مانند "نسخه" یا ابزارهایی استاندارد عمل کنند بلکه مجموعه ای از امکان ها هستند که می توان از بین آنها دست به انتخاب زد.

جان دیوید استرمن (John D. Sterman) را می‌توان یکی از شناخته‌شده‌ترین نام‌ها در میان دانشمندان معاصر در زمینه‌ی پویایی شناسی سیستم‌ها دانست. فراگیرترین کتاب آموزش دینامیک سیستها یعنی «پویایی شناسی کسب و کار» متعلق به اوست و همین کتاب، به بهتر شناخته شدن او در سراسر جهان نیز کمک کرده است. اگر کسانی مانند راسل اکاف و پیتر سنگه را از افراد نامدار در جنبه‌های کیفی تفکر سیستمی بدانیم، در سمت دیگر این حوزه، می‌توان از افرادی مانند جی دبلیو فارستر و جان استرمن نام برد که از زاویه‌ی عددی و کمّی به تحلیل سیستم‌ها پرداخته‌اند و کوشیده‌اند ابزارها و روش‌های بهتری برای بررسی رفتار سیستم‌ها در طول زمان در اختیار ما بگذارند. (+)

کتاب پویایی‌شناسی کسب‌وکار یکی از کتاب‌های درسی مهم رشته مدیریت کتابی بسیار غنی است که بر پایه مطالعات و مراجع زیاد و بر اساس روش پویایی‌شناسی سیستمها و با مطالبی گسترده برای کاربرد این روش در زمینه کسب‌وکار نگاشته شده است. کتاب حاضر مدل‌سازی را با استفاده از روش پویایی‌شناسی سیستمها برای تحلیل سیاست و استراتژی با تمرکز بر کاربردهای آن در کسب‌وکار و سیاست عمومی به شما معرفی می‌کند. پویایی‌شناسی سیستمها دیدگاه و مجموعه‌ای از ابزارهای مفهومی است که به ما توانایی درک ساختار و پویایی سیستمهای پیچیده را می‌دهد. پویایی‌شناسی سیستمها همچنین روش مدل‌سازی دقیق است که ما را قادر می‌سازد سیستمهای پیچیده را به صورت رایانه‌ای و ساختاریافته شبیه‌سازی کنیم و با استفاده از آنها، سیاستها و سازمانهای مؤثرتری طراحی کنیم. در مجموع، این ابزارها به ما امکان ایجاد شبیه‌سازهای پرواز در مدیریت را می‌دهند مطالعه این کتاب برای دانشجویان، مدیران، مشاوران و پژوهشگرانی که علاقه‌مند هستند با روش پویایی‌شناسی سیستمها آشنا شوند کاربرد آن را برای درک علل پویایی کسب‌وکار و کنترل و بهبود رفتار بنگاههای کسب‌وکار فرا گیرند، بسیار مفید است. (+)

مانیفست (به انگلیسی: Manifesto) یا بیانیه یا همان مرام‌نامه، راه و روش و هدف این وبلاگ را مشخص می‌کند که در ادامه به آن پرداخته می‌شود. (برای استفاده بهتر از مطالب وبلاگ توصیه می‌شود حتما این مطلب مطالعه شود):

بسم الله الرحمن الرحیم

اگر در رشته مدیریت تنفس می‌کنید، حتماً با واژه‌هایی از قبیل سیستم، تفکر سیستمی، سیستم‌های پیچیده، سیستم داینامیک و... سروکار داشته‌اید و حتی ممکن است درس‌هایی با همین عناوین داشته باشید. در کسب‌وکارها نیز این کلمات خود را نشان می‌دهند. مثلاً از داشتن تفکر سیستمی به عنوان یکی از شایستگی‌های فرد در جایگاه‌های مختلف سازمانی یاد می‌شود.